ดูต้นฉบับสำหรับ ทำเนียบรัฐบาล

{{เพิ่มอ้างอิง}}
{{กล่องข้อมูล สิ่งก่อสร้าง
| ชื่อสิ่งก่อสร้าง = ทำเนียบรัฐบาล
| ชื่อภาษาอื่น = 
| ชื่อเดิม = บ้านรสิงห์
| ภาพ = ThaiKhufah, Government House of Thailand.jpg
| คำบรรยายภาพ = ตึกไทยคู่ฟ้า
| สิ่งก่อสร้าง = สถานที่ราชการ
| เมืองที่ตั้ง = [[แขวงดุสิต]] [[เขตดุสิต]] [[กรุงเทพมหานคร]]
| ประเทศที่ตั้ง = {{flagcountry|ประเทศไทย}}
| ปีสร้าง = พ.ศ. 2460
| ผู้สร้าง = [[พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 1]]
| ปีรื้อ = 
| ปีบูรณะ = 
| ผู้บูรณะ = 
| แบบสถาปัตยกรรม = [[สถาปัตยกรรมฟื้นฟูกอธิค|นีโอกอทิก]]แบบ[[เวนิส]]
| โครงสร้าง = 
| ขนาด = 
| สถาปนิก = 
| วิศวกร = 
| ผู้ตกแต่งภายใน = 
| สวน = 
| ผู้ออกแบบผู้อื่น = 
| รางวัล = 
| สิ่งที่น่าสนใจ = 
| พิกัดภูมิศาสตร์ = {{Coord|13.763036|100.512076}}
| เว็บไซต์ = {{url|https://www.thaigov.go.th}}
| หมายเหตุ = 
| เจ้าของ = สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี
}}

'''ทำเนียบรัฐบาล''' เป็นสถานที่ราชการสำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของ[[ประเทศไทย]] เนื่องจากเป็นสถานที่ทำงานของ[[รัฐบาลไทย]] [[นายกรัฐมนตรีไทย|นายกรัฐมนตรี]] [[รายชื่อรองนายกรัฐมนตรีไทย|รองนายกรัฐมนตรี]] [[รัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรีไทย|รัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี]] ตลอดจน[[ราชการ|ข้าราชการ]]และเจ้าหน้าที่ในสังกัด[[สำนักนายกรัฐมนตรี (ประเทศไทย)|สำนักนายกรัฐมนตรี]], สถานที่ประชุม[[คณะรัฐมนตรีไทย|คณะรัฐมนตรี]], สถานที่ต้อนรับบุคคลสำคัญระดับผู้นำต่างประเทศที่เดินทางเยือนประเทศไทย และเป็นสถานที่จัดรัฐพิธี เช่น งานสโมสรสันนิบาตเฉลิมพระเกียรติเนื่องในวันเฉลิมพระชนมพรรษาฯ เป็นต้น ตั้งอยู่เลขที่ 1 [[ถนนพิษณุโลก]] [[แขวงดุสิต]] [[เขตดุสิต]] [[กรุงเทพมหานคร]] มีเนื้อที่ทั้งสิ้น 2 ไร่ 3 งาน 44 ตารางวา

== ประวัติ ==
[[ไฟล์:เจ้าพระยารามราฆพ ถ่ายในสมัยรัชกาลที่ 6.jpg|thumb|เจ้าพระยารามราฆพ]]
ทำเนียบรัฐบาล เดิมชื่อ "บ้านนรสิงห์" ซึ่ง[[พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว]]โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเพื่อพระราชทานแก่[[เจ้าพระยารามราฆพ (หม่อมหลวงเฟื้อ พึ่งบุญ)]] ผู้เคยดำรงตำแหน่งผู้สำเร็จราชการ[[มหาดเล็ก]]และผู้บัญชาการ[[กรมศิลปากร|กรมมหรสพ]] ทั้งยังทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ถวายงานใกล้ชิด โปรดให้เป็นหัวหน้าห้องพระบรรทม นั่งร่วมโต๊ะเสวยทั้งมื้อกลางวันและกลางคืนตลอดรัชกาล และตามเสด็จโดยลำพัง เป็นที่ไว้วางพระราชหฤทัย

ชื่อบ้านนรสิงห์ ไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัดว่าเป็นชื่อพระราชทานหรือเจ้าของบ้านตั้งขึ้นเอง คาดว่าเนื่องจากเจ้าพระยารามราฆพเคยดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการกรมมหรสพ ซึ่งมีตราเป็นรูป[[นรสิงห์]] อันเป็นปางหนึ่งของ[[พระนารายณ์]]อวตารลงมาปราบยักษ์หิรัณยกศิปุ แต่เดิมเคยมีรูปปั้นนรสิงห์เต็มตัวตั้งอยู่กลางสนามหญ้าหน้าตึกไกรสร (ตึกไทยคู่ฟ้า) ปัจจุบันไม่ปรากฏว่าเคลื่อนย้ายไปอยู่ที่ใด

ต่อมาในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2484 เจ้าพระยารามราฆพ เจ้าของบ้าน ได้มีหนังสือถึง[[ปรีดี พนมยงค์]] [[รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลังของไทย|รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง]] เพื่อเสนอขายบ้านแก่[[รัฐบาลไทย]]ในราคา 2,000,000 บาท เพราะเห็นว่าใหญ่โตเกินฐานะและเสียค่าบำรุงรักษาสูง แต่[[กระทรวงการคลัง (ประเทศไทย)|กระทรวงการคลัง]]ปฏิเสธ

ต่อมาในเดือนกันยายนปีเดียวกัน [[แปลก พิบูลสงคราม|จอมพล ป. พิบูลสงคราม]] [[นายกรัฐมนตรีไทย|นายกรัฐมนตรีในขณะนั้น]] เห็นควรให้[[รัฐบาลไทย]]ซื้อบ้านนรสิงห์ไว้เพื่อเป็นสถานที่รับรองแขกเมือง ในที่สุด ได้ตกลงซื้อขายกันในราคา 1,000,000 บาท โดยคณะ[[ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ (ประเทศไทย)|ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์]] ([[พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา]] และ[[เจ้าพระยาพิชเยนทรโยธิน (อุ่ม พิชเยนทรโยธิน)]]) ได้อนุมัติในพระปรมาไธย[[พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร|สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล]] ในการพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้กระทรวงการคลังจ่ายเงินของ[[สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์]] (ปัจจุบันคือสำนักงานพระคลังข้างที่) แก่เจ้าพระยารามราฆพ แล้วมอบกรรมสิทธิ์บ้านนรสิงห์เป็นของสำนักนายกรัฐมนตรี

หลังจากนั้น จอมพล ป. จึงนำรัฐบาลย้ายทำเนียบนายกรัฐมนตรีมาที่บ้าน 24 มิถุนา (ปัจจุบันคือพื้นที่ตึกบัญชาการ 1 ทำเนียบรัฐบาล) เมื่อวันที่ 30 มีนาคม พ.ศ. 2485 ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็น "ทำเนียบสามัคคีชัย" และ "ทำเนียบรัฐบาล" ตามลำดับ ต่อมาในวันที่ 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2506 คณะรัฐมนตรีมีมติอนุมัติให้ซื้อทำเนียบรัฐบาลจากสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ โดยทำสัญญาซื้อขายกันในราคา 17,780,802.36 บาท<ref group="note">เป็นราคาที่คำนวณจากต้นทุนรับซื้อ บวกด้วยราคาซ่อมบำรุง คูณด้วย 15 แล้วลดราคาลงร้อยละ 20 ตามระเบียบราชการในสมัยนั้น</ref> และได้รับโอนกรรมสิทธิ์อย่างสมบูรณ์ที่สำนักงานที่ดิน[[จังหวัดพระนคร]] เมื่อวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2512

ก่อนหน้านั้น [[คณะกรรมการราษฎร (ประเทศสยาม)|คณะกรรมการราษฎร]] (ซึ่งมีสถานะเทียบเท่าคณะรัฐมนตรี) ได้ใช้[[พระที่นั่งอนันตสมาคม]]เป็นสถานที่ปฏิบัติราชการร่วมกับ[[สภาผู้แทนราษฎร]] แม้ต่อมาคณะกรรมการราษฎรจะแปรสภาพเป็นคณะรัฐมนตรีตาม[[รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม|รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช 2475]] แล้ว แต่ยังคงใช้พระที่นั่งอนันตสมาคมเป็นสถานที่ปฏิบัติราชการต่อไป จนกระทั่งเมื่อวันที่ 21 มิถุนายน พ.ศ. 2476 [[พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน)]] นายกรัฐมนตรีในขณะนั้น มีคำสั่งให้ย้ายสถานที่ปฏิบัติราชการมาที่[[วังปารุสกวัน]] เนื่องจากเป็นสถานที่หนึ่งที่[[คณะราษฎร]]เข้ายึดไว้เมื่อคราวเกิด[[การปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475]] และเป็นสถานที่พักของนายกรัฐมนตรีในขณะนั้นด้วย โดยใช้ชื่อว่า "สำนักนายกรัฐมนตรี วังปารุสกวัน" ต่อมา เมื่อวันที่ 16 ธันวาคม พ.ศ. 2481 สำนักนายกรัฐมนตรีจึงย้ายสถานที่ปฏิบัติราชการมายัง[[วังสวนกุหลาบ]]ที่อยู่ใกล้เคียงกับวังปารุสกวัน ซึ่งเป็นสถานที่หลังสุด ก่อนจะย้ายมายังทำเนียบรัฐบาลจนถึงปัจจุบัน

== อาคารภายในทำเนียบรัฐบาล ==
=== ตึกไทยคู่ฟ้า ===
[[ไฟล์:Government House of Thailand.JPG|thumb|left|ตึกไทยคู่ฟ้า อาคารประธานหลักและเป็นสัญลักษณ์ของทำเนียบรัฐบาล]]
ชื่อไทยคู่ฟ้านี้ ตั้งขึ้นใหม่ในสมัยที่แปลกเป็นนายกรัฐมนตรี เดิมชื่อ ''ตึกไกรสร'' ตั้งมาจากพระนามเดิมของ[[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าไกรสร กรมหลวงรักษ์รณเรศ]] ต้นราชสกุลพึ่งบุญ ตึกนี้เป็นอาคารสูงสองชั้น สถาปัตยกรรมเป็นแบบฟื้นฟูกอทิกแบบเวเนเชียน (Neo Venetain Gothic) ที่มีศิลปะของไบเซนไทน์ผสม ผนังนกเจาะช่องโค้งปลายแหลมทรงสูง ประดับลวดลายปูนปั้น บางส่วนเขียนสีแบบปูนแห้ง (Fresco Secco) มีบันไดขึ้นด้านหน้า สู่ห้องโถงกลาง โดยบนระเบียงด้านหน้าหลังคา ชั้นดาดฟ้าตึก ซึ่งเป็นจุดเด่น หากมองจากหน้าตึก เป็นแท่นประดิษฐานรูปปั้น[[พระพรหม]] 4 พระพักตร์ 4 พระกร หน้าตักกว้าง 24 นิ้ว มีกำแพงคลาสสิกบังฐานด้านหน้า อัญเชิญขึ้นประดิษฐานเมื่อวันที่ 26 เมษายน พ.ศ. 2507

ภายในมีห้องต่าง ๆ ที่สวยงาม อีกทั้งตั้งชื่อไว้อย่างไพเราะ ประกอบด้วย
* '''ห้องโดมทอง''' - ตั้งอยู่ชั้นล่างของหอคอยทางทิศใต้ เป็นห้องพักแขกของนายกรัฐมนตรี
* '''ห้องสีงาช้าง''' - ตั้งอยู่ชั้นล่างด้านหน้าทางขวามือของห้องโดมทอง เป็นห้องรับรองแขกของนายกรัฐมนตรีอย่างเป็นทางการ
* '''ห้องสีม่วง''' - ตั้งอยู่ชั้นล่างทางขวามือของตึก เป็นห้องรับรองแขกของรองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี
* '''ห้องสีเขียว''' - ตั้งอยู่ชั้นล่างถัดจากห้องสีม่วงทางทิศตะวันตก เป็นห้องประชุมคณะกรรมการต่าง ๆ ที่มีนายกรัฐมนตรีเป็นประธาน

ชั้นบนประกอบด้วยห้องทำงานของนายกรัฐมนตรี ห้องทำงานข้าราชการการเมือง และห้องที่เคยใช้สำหรับประชุมคณะรัฐมนตรีแต่เดิม ทั้งนี้ เมื่อ[[เศรษฐา ทวีสิน]] ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ได้ปรับปรุงห้องทำงานบางส่วนเป็นห้องนอนและห้องน้ำสำหรับนายกรัฐมนตรีด้วย<ref>{{Cite web|date=2024-01-02|title=เปิดห้องนอน เศรษฐา ทวีสิน ได้ฤกษ์ 7 ม.ค. เข้าพักตึกไทยคู่ฟ้า ทำเนียบรัฐบาล|url=https://www.thairath.co.th/lifestyle/life/2752141|website=www.thairath.co.th|language=th}}</ref> อย่างไรก็ตาม ตลอดระยะเวลาดำรงตำแหน่งของเขา ไม่มีการพักค้างคืนในทำเนียบรัฐบาลแต่อย่างใด<ref>{{Cite web|date=2024-08-19|title=ปิดฉากนายกฯ นอนทำเนียบ เศรษฐา ส่งคนเก็บของ-ขนเตียงออกแล้ว|url=https://thestandard.co/srettha-moving-out-from-govt-palace/|website=THE STANDARD|language=th}}</ref>

=== ตึกนารีสโมสร ===
ชื่อนารีสโมสรนี้ ตั้งขึ้นใหม่ในสมัยที่แปลเป็นนายกรัฐมนตรี เนื่องจาก[[ละเอียด พิบูลสงคราม|ท่านผู้หญิงละเอียด พิบูลสงคราม]] [[ภริยานายกรัฐมนตรีของไทย|ภริยานายกรัฐมนตรี]]ใช้เป็นสถานที่จัดกิจกรรม เดิมชื่อ''ตึกพระขรรค์'' มีที่มาจากเจ้าพระยารามราฆพ เป็นมหาดเล็กผู้เชิญ[[พระแสงขรรค์ชัยศรี]] หนึ่งใน[[เครื่องเบญจราชกกุธภัณฑ์]]ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 6 ต่อมาในสมัยสฤษดิ์และถนอม ได้เปลี่ยนชื่อเป็น ''ตึกบริหาร'' นอกจากนี้ รัฐบาลยังใช้เป็นสถานที่แถลงข่าวในหลายโอกาส ปัจจุบันเป็นที่ทำการสำนักโฆษก สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี และศูนย์แถลงข่าวรัฐบาล

=== ตึกสันติไมตรี ===
[[ไฟล์:ThaiGovHouse 002.jpg|thumb|ตึกสันติไมตรี (ด้านขวา) คู่กับตึกไทยคู่ฟ้า (ด้านซ้าย)]]
เป็นอาคารรูปสี่เหลี่ยมสองหลังคู่กัน ล้อมรอบสนามหญ้าและสระน้ำพุ ตรงกลางอาคารเปิดโล่ง มีระเบียงรอบ สามารถเดินถึงกันได้ โดยมีรูปแบบสถาปัตยกรรมและการตกแต่งทั้งภายนอกภายในอาคารเช่นเดียวกับตึกไทยคู่ฟ้า

* '''ตึกสันติไมตรีหลังนอก''' - สร้างขึ้นเมื่อปี [[พ.ศ. 2497]] ในสมัยที่แปลกเป็นนายกรัฐมนตรี เพื่อใช้เป็นสถานที่จัดเลี้ยงและรับรองแขกจำนวนมาก รวมทั้งประชุมสัมมนาของหน่วยราชการ ประกอบด้วยห้องรับรองใหญ่ ห้องรับรองเล็ก ห้องพักรอของนักแสดง/นักดนตรี และห้องควบคุมแสงเสียงหลังเวที อาคารหลังนี้ออกแบบโดย[[หม่อมหลวงปุ่ม มาลากุล]]

* '''ตึกสันติไมตรีหลังใน''' - สร้างขึ้นสมัยถนอมเป็นนายกรัฐมนตรี เพื่อใช้ในกิจการเช่นเดียวกับหลังนอก เนื่องจากพื้นที่ไม่เพียงพอต่อการจัดงานใหญ่ ประกอบด้วย ห้องโถงใหญ่ และห้องสีฟ้า ซึ่งเป็นห้องพักรับรองแขกของรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี อาคารหลังนี้ออกแบบโดย[[จิระ ศิลปกนก]]

=== ตึกบัญชาการหลังเก่า ===
เดิมเป็นที่ตั้งของ ''เรือนพลอยนพเก้า'' และ ''เรือนพราน'' ซึ่งใช้เป็นที่พักอาศัยสำหรับแขกของเจ้าพระยารามราฆพ โดยชื่อเรือนพรานนั้น มีที่มาจากเจ้าพระยารามราฆพเคยเป็นเสือป่าพรานหลวง ส่วนเรือนพลอยนพเก้า มีทั้งหมด 9 ห้อง แต่ละห้องตั้งชื่อตาม[[อัญมณี]] 9 สี เคยใช้เป็นสำนักงานสภาวัฒนธรรมแห่งชาติ ต่อมาในสมัยที่สฤษดิ์เป็นนายกรัฐมนตรี ได้สั่งให้รื้อถอนเรือนทั้งสองเพื่อสร้างอาคาร[[คอนกรีต]] สูง 5 ชั้น เข้ามุมตามแนวกำแพงเพื่อรักษารูปแบบเดิมของเรือนพลอยนพเก้าที่เป็นเรือนไม้ซึ่งสร้างโค้งตามมุมกำแพง เนื่องจากเห็นว่าเรือนพลอยนพเก้าไม่เหมาะกับการเป็นสถานที่ราชการ รวมไปถึงการมีหน่วยงานราชการสำคัญเพิ่มขึ้นโดยลำดับ จำเป็นต้องสร้างอาคารหลังใหม่เพื่อให้มีพื้นที่ใช้สอยมากขึ้น ตั้งชื่อว่า''ตึกบัญชาการ''เนื่องจากนายกรัฐมนตรีใช้เป็นสถานที่ในการบังคับบัญชาการทำงาน นอกจากนี้ ยังเคยเป็นที่ตั้งสำนักทำเนียบนายกรัฐมนตรี (สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี) และสำนักงานสภาความมั่นคงแห่งชาติ ปัจจุบันเป็นที่ตั้ง ห้องทำงานรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรีและสำนักงานของหน่วยงานสังกัดสำนักนายกรัฐมนตรี และห้องประชุมเล็ก

=== ตึกบัญชาการหลังใหม่ ===
เดิมเป็นที่ตั้งของ ''ตึกสารทูล (ตึกขวาง) ตึกพึ่งบุญ ตึกบุญญาศรัย'' และ ''ตึกเย็น'' ซึ่งเป็นบ้านพักของครอบครัวเจ้าพระยารามราฆพ ต่อมา รัฐบาลได้ใช้กลุ่มตึกนี้เป็นที่ทำการของสำนักนายกรัฐมนตรี อีกทั้งเป็นบ้านพักประจำตำแหน่งนายกรัฐมนตรีพร้อมครอบครัวด้วย ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็น ''ตึก 24 มิถุนายน'' เพื่อรำลึกถึงวันปฏิวัติสยาม ต่อมาในวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2512 จึงเริ่มก่อสร้างอาคารคอนกรีตสูง 5 ชั้น เนื่องจากตึกเดิมมีความคับแคบ ประโยชน์ใช้สอยมีน้อย ไม่เพียงพอกับงานราชการที่ขยายตัวขึ้น เมื่อสร้างเสร็จ จึงได้ย้ายห้องทำงานนายกรัฐมนตรีมาที่ตึกหลังนี้ ปัจจุบันเป็นที่ตั้งห้องทำงานรองนายกรัฐมนตรี รองเลขาธิการนายกรัฐมนตรี สำนักงานหน่วยงานสังกัดสำนักนายกรัฐมนตรี และห้องประชุมเล็ก

=== ตึกสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรีหลังเก่า ===
[[ไฟล์:ThaiGovHouse 005.jpg|thumb|อาคารสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี หลังเก่า]]
เดิมเป็นที่ตั้งของ ''บ้านพักเจ้าพระยารามราฆพ'' ที่ทำการ และบ้านพักนายราชจำนงค์ ผู้ดูแลผลประโยชน์บ้านนรสิงห์ เป็นเรือนไม้สองชั้น ซึ่งมีอยู่จนถึงปี พ.ศ. 2484 ต่อมาในปี พ.ศ. 2493 รัฐบาลได้สร้างตึกสองชั้น หลังคามุงกระเบื้องแบบสากลนิยมขึ้นเพื่อเป็นที่ทำการสำนักนายกรัฐมนตรี ต่อมาเคยเป็นที่ทำการทบวงคณะรัฐมนตรีฝ่ายการเมืองและกรมตรวจราชการแผ่นดิน ปัจจุบันเป็นอาคารที่ทำการสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี

=== ตึกพัฒนา ===
[[ไฟล์:ThaiGovHouse 006.jpg|thumb|ตึกพัฒนา ที่ตั้งสำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี]]
เดิมเป็นที่ตั้งของ ''ตึกใจจอด'' ซึ่งเป็นตึกครึ่งไม้ สูงสองชั้น เป็นบ้านพักอาศัยของญาติหรือผู้ใกล้ชิดกับเจ้าพระยารามราฆพ ต่อมากลายเป็นบ้านพัก
[[เผ่า ศรียานนท์]] อธิบดี[[กรมตำรวจ]] ถัดไปคือ ''ตึกทะเล'' เป็นบ้านพักอาศัยของญาติสนิทเจ้าพระยารามราฆพ ต่อมากลายเป็นบ้านพักและที่ทำการเลขาธิการนายกรัฐมนตรี ต่อมาในปี [[พ.ศ. 2500]] รัฐบาลไทยสร้างอาคารสูง 3 ชั้น ด้วยทุนของ[[องค์การสนธิสัญญาป้องกันภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้]] (ซีอาโต้; SEATO) เพื่อใช้เป็นสถานที่ประชุมของซีอาโต้ และเป็นที่ตั้งของสำนักงานซีอาโต้ในประเทศไทย จนเมื่อซีอาโต้ย้ายออกไปแล้ว จึงใช้เป็นที่ทำการของสำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรีจนถึงปัจจุบัน

* '''ตึกหกชั้น''' - เป็นอาคารต่อเนื่องของตึกพัฒนา สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2511 เพื่อเป็นที่ทำการ[[สำนักงบประมาณ]] ต่อมาในปี พ.ศ. 2530 สำนักงบประมาณได้ย้ายออกไป จึงกลายเป็นที่ทำการของหน่วยงานในสังกัดสำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรีจนถึงปัจจุบัน

=== ตึกสื่อมวลชน ===
สถานที่ทำงานของ[[สื่อมวลชน]]ประจำทำเนียบรัฐบาล เรียกกันว่า "รังนกกระจอก" ปัจจุบันมี 3 แห่ง คือ

* '''ตึกสื่อมวลชน หลังที่ 1''' (ชื่อเรียก: รังฯ เก่า) ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของตึกไทยคู่ฟ้า เป็นตึกทรงแปดเหลี่ยม หลังคามุงกระเบื้อง เป็นสถานที่ทำงานของผู้สื่อข่าวสถานีโทรทัศน์ฟรีทีวีและสถานีวิทยุ
* '''ตึกสื่อมวลชน หลังที่ 2''' (ชื่อเรียก: รังฯ ใหม่) ตั้งอยู่ในพื้นที่ติดกับทางเข้าประตู 1 ภายในรั้วทำเนียบรัฐบาล และโรงเก็บรถประจำตำแหน่งนายกรัฐมนตรี และรองนายกรัฐมนตรี เป็นตึกทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้า หลังคามุงกระเบื้อง ต่อเนื่องกับรังฯ สาม เป็นสถานที่ทำงานของผู้สื่อข่าวหนังสือพิมพ์ ผู้สื่อข่าวอาวุโส และที่พักผ่อนของช่างภาพนิ่ง กับช่างภาพโทรทัศน์
* '''ตึกสื่อมวลชน หลังที่ 3''' (ชื่อเรียก: รังฯ สาม) ตั้งอยู่ถัดจากรังฯ ใหม่ ต่อเนื่องกับโรงเก็บรถ เป็นสถานที่ทำงานของผู้สื่อข่าวหน้าใหม่ ผู้สื่อข่าวสถานีโทรทัศน์ดาวเทียม รวมถึงผู้สื่อข่าวออนไลน์และนักข่าวดิจิทัล

=== ตึกภักดีบดินทร์ ===
[[ไฟล์:Phakdi Bodin Building, Thai Government House.jpg|thumb|ตึกภักดีบดินทร์]]
เดิมเป็นสนามหญ้า อยู่บริเวณด้านหลังตึกไทยคู่ฟ้า ต่อมาปี พ.ศ. 2557 [[ประยุทธ์ จันทร์โอชา]] หัวหน้า[[คณะรักษาความสงบแห่งชาติ]] ดำริให้สร้างอาคารเรือนรับรองหลังตึกไทยคู่ฟ้าเพื่อใช้จัดประชุมและต้อนรับแขกของรัฐบาล โดยสร้างเป็นอาคารอเนกประสงค์คอนกรีต เสริมเหล็กชั้นเดียว หลังคาทรงผสมทรงปั้นหยา หลังคากระเบื้องซีเมนต์สังเคราะห์สีแดงกับทรงโดมประทับโมเสกสีทองมีความสูงจากพื้นถึงยอดโดม 16.61 เมตร กรมยุทธโยธาทหารบกเป็นผู้ดำเนินการออกแบบและก่อสร้างตัวอาคารเป็นแบบศิลปะกอทิก โดยกรมศิลปากรเป็นผู้พิจารณารูปแบบอาคารและอนุญาตให้ดำเนินการก่อสร้างบนพื้นที่ของทำเนียบรัฐบาล เมื่อสร้างเสร็จสมบูรณ์ประยุทธ์ตั้งชื่อเป็นทางการว่า "ตึกภักดีบดินทร์" มีความหมายว่า ภักดีต่อพระเจ้าแผ่นดิน อาคารหลังนี้ ก่อสร้างด้วยงบประมาณ 137 ล้านบาท ใช้เวลาก่อสร้างประมาณ 1 ปี <ref name=":0">[https://www.thairath.co.th/content/1055604 นายกฯ ถือฤกษ์ขึ้น 10 ค่ำเดือน 10 เปิดเรือนรับรองใหม่ 'ภักดีบดินทร์']</ref>

อาคารมีพื้นที่ใช้สอย 1,385 ตารางเมตร แบ่งเป็น 3 ห้อง โดยชื่อห้องทั้งหมด ประยุทธ์เป็นผู้ตั้งชื่อห้องเอง<ref name=":1">[https://www.pptvhd36.com/news/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B9%87%E0%B8%99%E0%B8%A3%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%99/63699 นายกฯเปิดตึก "ภักดีบดินทร์" ในทำเนียบ งบ 137 ล้านบาท]</ref>

* '''ห้องโถงใหญ่''' เป็นห้องรับรองสำหรับจำนวนไม่เกิน 150 คน ใช้สำหรับจัดประชุม งานเลี้ยงรับรอง และกิจกรรมอื่น ๆ<ref name=":1" /><ref name=":0" />
* '''ห้องทองธารา''' เป็นห้องรับรองสำหรับจำนวนไม่เกิน 10 คน ภายใต้โดมสีทอง ตกแต่งภายในด้วยสีทอง ใช้สำหรับรับรองแขกของรัฐบาล<ref name=":1" />
* '''ห้องวนาสิริ''' เป็นห้องรับรองขนาดเล็กสำหรับจำนวนไม่เกิน 8 คน ตกแต่งด้วยโทนสีฟ้าชมพู<ref name=":1" />

== ส่วนขยายทำเนียบรัฐบาล ==
เมื่อวันที่ 31 มีนาคม พ.ศ. 2530 คณะรัฐมนตรีมีมติให้บริเวณที่ตั้งส่วนการศึกษา [[โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า]] [[ถนนราชดำเนินนอก]] ซึ่งเดิมตั้งอยู่ติดกับกำแพงทำเนียบรัฐบาลด้านทิศตะวันตกและมีคูน้ำกั้นกลาง รวมเข้าเป็นอาณาบริเวณของทำเนียบรัฐบาลด้วย ปัจจุบันเป็นที่ทำการหน่วยงานในสังกัดสำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี หน่วยงานในสังกัดสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี [[สำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ]] และสภาความมั่นคงแห่งชาติ

=== ตึกสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรีหลังใหม่ ===
เป็นอาคาร 4 ชั้น รูปทรงโบราณ ทาสีแดง มีรูปแบบสถาปัตยกรรมและการตกแต่งอาคาร เช่นเดียวกับอาคารส่วนการศึกษา โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า ที่อยู่ในบริเวณเดียวกัน ออกแบบโดย[[กรมศิลปากร]] สร้างแล้วเสร็จเมื่อปี พ.ศ. 2544 ปัจจุบันเป็นที่ทำการหน่วยงานในสังกัดสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี นอกจากนี้ ยังมีห้องประชุมคณะรัฐมนตรีแห่งใหม่ ที่ย้ายมาจากชั้น 5 ตึกบัญชาการหลังใหม่ด้วย

== หน่วยงานในทำเนียบรัฐบาล ==
* [[สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี]]
* [[สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี]]
* [[สำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี]]
* [[สำนักงานสภาความมั่นคงแห่งชาติ]]

== เหตุการณ์สำคัญ ==
=== การบุกรุกเข้ายึดอาคารสถานที่ ===
[[ไฟล์:PAD's Siege of Government House in Bangkok, August 2008.jpg|thumb|ผู้ชุมนุมกลุ่มพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตยบุกยึดตึกไทยคู่ฟ้าในทำเนียบรัฐบาลในปี พ.ศ. 2551]]
* 26 สิงหาคม - 3 ธันวาคม พ.ศ. 2551 - กลุ่ม[[พันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย]] บุกรุกเข้ายึดอาคารและสถานที่ต่าง ๆ ภายในทำเนียบรัฐบาลทั้งหมด เพื่อ[[การชุมนุมของกลุ่มพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย พ.ศ. 2551|ชุมนุมขับไล่]][[คณะรัฐมนตรีไทย คณะที่ 57|รัฐบาล]][[สมัคร สุนทรเวช]] และต่อเนื่องจนถึง[[คณะรัฐมนตรีไทย คณะที่ 58|รัฐบาล]][[สมชาย วงศ์สวัสดิ์]] ซึ่งทางกลุ่มอ้างว่าเป็นรัฐบาลตัวแทน ของ[[ทักษิณ ชินวัตร]] ส่งผลให้สมชายเป็นนายกรัฐมนตรีคนแรก ซึ่งไม่สามารถเข้าทำงานภายในทำเนียบรัฐบาล ตลอดระยะเวลาดำรงตำแหน่ง

== ดูเพิ่ม ==
* [[บ้านพิษณุโลก]]

== หมายเหตุ ==
{{reflist|group=note}}

== อ้างอิง ==
{{รายการอ้างอิง}}

== แหล่งข้อมูลอื่น ==
{{commonscat|Government House of Thailand|ทำเนียบรัฐบาลไทย}}
* {{geolinks-bldg|13.763036|100.512076}}
* [http://www.thaigov.go.th เว็บไซต์รัฐบาลไทยอย่างเป็นทางการ]
* [http://www.cabinet.thaigov.go.th/bb_main61.htm สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060421220842/http://www.cabinet.thaigov.go.th/bb_main61.htm |date=2006-04-21 }} ภาพ และประวัติของอาคารภายในทำเนียบรัฐบาล
* [http://www.matichon.co.th/youth/youth.php?tagsub=031106&tag950=03you06020646&show=1 มติชน คอลัมน์ รู้ไปโม้ด]

{{เขตดุสิต}}
[[หมวดหมู่:โบราณสถานในเขตดุสิต]]
[[หมวดหมู่:อาคารรัฐบาลในกรุงเทพมหานคร]]
[[หมวดหมู่:อาคารอนุรักษ์]]
[[หมวดหมู่:รัฐบาลไทย]]
{{สร้างปี||2460}}