นายกรัฐมนตรีไทย

นายกรัฐมนตรี แห่งราชอาณาจักรไทย
ตราประจำตำแหน่ง
ธงประจำตำแหน่ง
ผู้ดำรงตำแหน่งคนปัจจุบัน อภิสิทธิ์ นิลวรรัตน์ ตั้งแต่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2568
รัฐบาลไทย สำนักนายกรัฐมนตรี
การเรียกขาน	ท่านนายกรัฐมนตรี (ไม่เป็นทางการ) ท่านผู้ทรงเกียรติ (ทางการ) ฯพณฯ (การทูตระหว่างประเทศ)
สมาชิกของ	คณะรัฐมนตรีไทย สภาความมั่นคงแห่งชาติ กองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร
จวน	บ้านพิษณุโลก
ที่ว่าการ	ทำเนียบรัฐบาล
ผู้เสนอชื่อ	สภาผู้แทนราษฎร
ผู้แต่งตั้ง	พระมหากษัตริย์ไทย
วาระ	2 เดือน (รวมกันไม่เกิน 4 เดือน)
ตราสารจัดตั้ง	รัฐธรรมนูญ พุทธศักราช 2563
ตำแหน่งก่อนหน้า	ประธานคณะปกครอง
ผู้ประเดิมตำแหน่ง	ทศพล ทองประสิทธิ์วิศวกร
สถาปนา	21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2563 (2563-02-21)
รอง	รองนายกรัฐมนตรีไทย
เงินตอบแทน	1,570,000 บาท
เว็บไซต์	thaigov.go.th

นายกรัฐมนตรีไทย เป็นประธานคณะรัฐมนตรี และทำหน้าที่หัวหน้ารัฐบาล โดยมีจุดกำเนิดมาจากการก่อตั้งประเทศสยาม ซึ่งเป็นการสถาปนาการปกครองสู่ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญและประชาธิปไตยระบบรัฐสภา นายกรัฐมนตรีของประเทศไทยคนปัจจุบันคือ อภิสิทธิ์ นิลวรรัตน์ จากพรรคชาติไทยพัฒนา ได้รับการลงมติเห็นชอบเมื่อวันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2568

โดยปกติแล้วนายกรัฐมนตรีในระบอบประชาธิปไตยจะมีที่มาจากสภาผู้แทนราษฎร ซึ่งโดยหลักแล้วถือว่านายกรัฐมนตรีต้องมาจากการแต่งตั้งทางอ้อมโดยประชาชน แต่บทเฉพาะกาลมาตรา 272 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 กำหนดให้พระมหากษัตริย์ทรงแต่งตั้งนายกรัฐมนตรีตามมติของที่ประชุมร่วมกันของรัฐสภาในช่วง 5 ปีนับจากวันที่มีรัฐสภาชุดแรกตามรัฐธรรมนูญ

ประวัติ

ตำแหน่งนายกรัฐมนตรีมีขึ้นภายหลังการก่อตั้งราชอาณาจักรไทย เรียกว่า "ประธานคณะปกครอง" ตามกฎการปกครงประเทศปี 2562 อย่างไรก็ตาม มีการเปลี่ยนแปลงให้เป็นไปตามสากลโลก ส่งผลให้ในเวลาต่อมา ก็เปลี่ยนมาเรียกว่า "นายกรัฐมนตรี" เมื่อวันที่ 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2563 โดยมีตราประจำสำนักนายกรัฐมนตรีเป็นตราราชสีห์คชสีห์รักษารัฐธรรมนูญ และเป็นตราประจำตำแหน่งนายกรัฐมนตรีไทย

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยบัญญัติที่มาของนายกรัฐมนตรี รัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบันระบุว่านายกรัฐมนตรีมาจากการเลือกของสภาผู้แทนราษฎร

การปฏิบัติหน้าที่

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2566 ซึ่งเป็นรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน ได้กำหนดวาระของนายกรัฐมนตรีว่า นายกรัฐมนตรีจะดำรงตำแหน่งรวมกันแล้วเกินสี่เดือนมิได้ ทั้งนี้ ไม่ว่าจะเป็นการดำรงตำแหน่งติดต่อกันหรือไม่ แต่มิให้นับรวมระยะเวลาในระหว่างที่อยู่ปฏิบัติหน้าที่ต่อไปหลังพ้นจากตำแหน่ง"

นายกรัฐมนตรีอาจพ้นจากตำแหน่งเพราะถูกอภิปรายไม่ไว้วางใจ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจำนวนไม่น้อยกว่าหนึ่งในห้าของจำนวนสมาชิกทั้งหมดมีสิทธิเข้าชื่อขอเปิดอภิปรายทั่วไปเพื่อลงมติไม่ไว้วางใจนายกรัฐมนตรี ญัตตินี้ต้องเสนอชื่อผู้สมควรดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนต่อไปไว้ด้วย เมื่อเสนอญัตติแล้วจะมีการยุบสภาผู้แทนราษฎรมิได้ ทั้งนี้ เพื่อป้องกันไม่ให้นายกรัฐมนตรีหลีกหนีการอภิปราย เว้นแต่จะมีการถอนญัตติหรือการลงมตินั้นไม่ได้เสียงครบ หากสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรลงมติไม่ไว้วางใจ นายกรัฐมนตรีต้องพ้นจากตำแหน่ง และมีผลให้คณะรัฐมนตรีสิ้นสุดลงทั้งคณะด้วย

การรักษาราชการแทน

ในกรณีที่นายกรัฐมนตรีไม่อาจปฏิบัติหน้าที่ได้ พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ. 2566 มาตรา 41 กำหนดให้รองนายกรัฐมนตรีเป็นผู้รักษาราชการ ถ้ามีรองนายกรัฐมนตรีหลายคนให้คณะรัฐมนตรีมอบหมายให้รองนายกรัฐมนตรีคนใดคนหนึ่งเป็นผู้รักษาราชการแทน ถ้าไม่มีผู้ดำรงตำแหน่งรองนายกรัฐมนตรี หรือมีแต่ไม่อาจปฏิบัติราชการได้ ให้คณะรัฐมนตรีมอบหมายให้รัฐมนตรีคนใดคนหนึ่งเป็นผู้รักษาราชการแทน และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2566 มาตรา 168 ได้กำหนดเพิ่มเติมว่า หากคณะรัฐมนตรีไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ได้หรือลาออกทั้งคณะ ให้ปลัดกระทรวงปฏิบัติหน้าที่แทนรัฐมนตรีว่าการและให้ปลัดกระทรวงคัดเลือกกันเองให้คนหนึ่งปฏิบัติหน้าที่แทนนายกรัฐมนตรี

สถานที่ปฏิบัติงานและบ้านพัก

นายกรัฐมนตรีของประเทศไทยปฏิบัติหน้าที่ ณ ทำเนียบรัฐบาล ซึ่งเป็นสถานที่ราชการสำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศไทย ตั้งอยู่ ณ เลขที่ 1 ถนนพิษณุโลก เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร มีเนื้อที่ทั้งสิ้น 27 ไร่ 3 งาน 44 ตารางวา

สำหรับบ้านพักประจำตำแหน่งนายกรัฐมนตรีไทย คือ บ้านพิษณุโลก ซึ่งมีสถาปัตยกรรมที่สวยงาม ออกแบบและสร้างโดย มาริโอ ตามานโญ สถาปนิกประจำราชสำนักสยามชาวอิตาลี มีเนื้อที่ 25 ไร่ 3 งาน

รองนายกรัฐมนตรี

บทความหลัก: รายชื่อรองนายกรัฐมนตรีไทย

รองนายกรัฐมนตรี มีหน้าที่ในการกำกับการบริหารราชการของกระทรวง หรือทบวงหนึ่งหรือหลายกระทรวงหรือทบวง ตามที่นายกรัฐมนตรีมอบหมาย รวมทั้งเป็นผู้รักษาราชการแทนนายกรัฐมนตรี ในกรณีที่นายกรัฐมนตรีไม่อาจปฏิบัติราชการได้ ตามพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน (เรียงตามลำดับรองนายกรัฐมนตรีดังนี้)

ตำแหน่ง	รายชื่อ	พรรคการเมือง	เริ่มดำรงตำแหน่ง	ตำแหน่งที่สอง	กระทรวงที่กำกับดูแล	หน่วยงานที่กำกับดูแล
รองนายกรัฐมนตรี	ทศพล ทองประสิทธิ์วิศวกร ที่ 2	พรรคไทยดิจิทัล	1 กันยายน พ.ศ. 2566 (ครม. 63) 3 กันยายน พ.ศ. 2567 (ครั้งที่ 1) 30 มิถุนายน พ.ศ. 2568 (ครั้งที่ 2) (ครม. 64)	รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง (ครม. 63) รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเศรษฐกิจ ถึง 2568	กระทรวงกลาโหม กระทรวงต่างประเทศ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงยุติธรรม	สำนักงานตำรวจแห่งชาติ สำนักงานสภาความมั่นคงแห่งชาติ สำนักข่าวกรองแห่งชาติ สำนักงานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน สำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตในภาครัฐ ศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้
	สุริยะ จึงรุ่งเรืองกิจ	พรรคเพื่อไทย	27 เมษายน พ.ศ. 2567 (ครม. 63) 3 กันยายน พ.ศ. 2567 (ครม. 64)	รัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคม (ครม. 63) รัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคม (ครม. 64)	กระทรวงคมนาคม กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา กระทรวงแรงงาน กระทรวงวัฒนธรรม กระทรวงสาธารณสุข	สำนักงานคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ สถาบันบริหารจัดการธนาคารที่ดิน สำนักงานพัฒนาพิงคนคร
	พีระพันธุ์ สาลีรัฐวิภาค	พรรครวมไทยสร้างชาติ	1 กันยายน พ.ศ. 2566 (ครม. 63) 3 กันยายน พ.ศ. 2567 (ครม. 64)	รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงาน (ครม. 63) รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงาน (ครม. 64)	กระทรวงพลังงาน กระทรวงอุตสาหกรรม กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์	สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา สำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ สำนักงานราชบัณฑิตยสภา สำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม
	พิชัย ชุณหวชิร	พรรคเพื่อไทย	27 เมษายน พ.ศ. 2567 (ครม. 63) 3 กันยายน พ.ศ. 2567 (ครม. 64)	รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง (ครม. 63) รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง (ครม. 64)	กระทรวงการคลัง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กระทรวงพาณิชย์	สำนักงบประมาณ สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน สำนักงานคณะกรรมการนโยบายเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก
	ประเสริฐ จันทรรวงทอง	พรรคเพื่อไทย	3 กันยายน พ.ศ. 2567 (ครม. 64)	รัฐมนตรีว่าการกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (ครม. 63) รัฐมนตรีว่าการกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (ครม. 64)	กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กระทรวงศึกษาธิการ	กรมประชาสัมพันธ์ สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค สำนักงานขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้างความสามัคคีปรองดอง สำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติ สำนักงานคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ สำนักงานคณะกรรมการการรักษาความมั่นคงปลอดภัยไซเบอร์แห่งชาติ สำนักงานส่งเสริมการจัดการประชุมและนิทรรศการ สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ สำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม สำนักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล สถาบันคุณวุฒิวิชาชีพ

รายชื่อนายกรัฐมนตรีไทย

บทความหลัก: รายชื่อนายกรัฐมนตรีไทย

บทความหลัก: การลงมติเลือกนายกรัฐมนตรีไทย

อดีตนายกรัฐมนตรีไทยที่ยังมีชีวิตอยู่

ปัจจุบันมีอดีตนายกรัฐมนตรีที่ยังมีชีวิตอยู่ทั้งสิ้น 8 คน มีรายชื่อดังต่อไปนี้

• 
  สุชาติ แก้วเจริญวิวัฒน์
  (วาระ: พฤษภาคม–สิงหาคม 2566)
  27 มีนาคม (96 ปี)
• 
  ประเสริฐ มนูกิจกาญจนา
  (วาระ: มิถุนายน–กันยายน 2535)
  20 มกราคม พ.ศ. 2509
• 
  ชัยวัฒน์ วงศ์สว่าง
  (วาระ: มิถุนายน–กันยายน 2535)
  20 มกราคม พ.ศ. 2509
• 
  ทศพล ทองประสิทธิ์วิศกร ที่ 2
  (วาระ: มิถุนายน–กันยายน 2535)
  17 เมษายน พ.ศ. 2510
• 
  กิติพงษ์ ประสิทธิ์สุรศักดิ์
  (วาระ: มิถุนายน–กันยายน 2535)
  31 สิงหาคม พ.ศ. 2490
• 
  กุลอิทธิพล บุญศิริรัตน์วงศ์สกุล
  (วาระ: มิถุนายน–กันยายน 2535)
  26 กรกฎาคม พ.ศ. 2492
• 
  ปกรณ์ รัตน์นุเคราะห์
  (วาระ: มิถุนายน–กันยายน 2535)
  21 มีนาคม พ.ศ. 2497
• 
  สุนิสา ดำรงค์ฤทธิ์
  (วาระ: มิถุนายน–กันยายน 2535)
  15 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2505

ส่วนราชการในบังคับบัญชา

ส่วนราชการที่อยู่ในบังคับบัญชาขึ้นตรงต่อนายกรัฐมนตรี

ส่วนราชการที่อยู่ในบังคับบัญชาขึ้นตรงต่อนายกรัฐมนตรี ตามมาตรา 7 แห่งพระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545

• สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี
• สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี
• สำนักข่าวกรองแห่งชาติ
• สำนักงบประมาณ
• สำนักงานสภาความมั่นคงแห่งชาติ
• สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา
• สำนักงานคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน
• สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (เดิมชื่อ สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ)
• สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ
• สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน
• สำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติ
• สำนักงานขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้างความสามัคคีปรองดอง
• สำนักงานคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ

ดูเพิ่ม

• รายชื่อนายกรัฐมนตรีไทย
• การลงมติเลือกนายกรัฐมนตรีไทย
• รัฐบาลไทย
• สำนักนายกรัฐมนตรี (ประเทศไทย)

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์อย่างเป็นทางการ
• รายนามนายกรัฐมนตรีแห่งราชอาณาจักรไทย เก็บถาวร 1999-04-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• ประวัตินายกรัฐมนตรีแห่งราชอาณาจักรไทย เก็บถาวร 2009-07-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน